Cahil Hoca Zihinsel Özgürleşme Üstüne Beş Ders

Felsefenin elması Joseph Jacotot'nun başına düşmüştür: 1818'de sürgünde bir devrimci olan Jacotot, Belçika'da Fransız edebiyatı okutmanı olarak yarı-zamanlı bir iş bulur. Tek kelime Fransızca bilmeyen Flamanlara, kendisi de tek kelime Flamanca bilmediği halde hocalık etmek zorundadır... Fénelon'un ikidilli birTelemak baskısı koşar imdadına; "öğrencileri"nin kendi kendilerine Fransızcayı ve kitabı öğrenmelerine kılavuzluk eder. İnsanın bilmediğini de öğretebileceğini gösteren bu tuhaf deneyin sezdirdiği kaçınılmaz sonucu anlamakta hiç gecikmez Jacotot: Bilen ile bilmeyenin, öğreten ile öğrenenin, kol emekçisi ile zihin emekçisinin, kısacası zekâların eşitliği.

Bu şaşırtıcı hikâyeyi ve Jacotot'nun felsefesini anlatan Jacques Rancière hem eğitim üzerine çok özgün bir düşünce sunuyor hem de zekâların eşitsizliğini ve bilgi hiyerarşisini bahane eden toplumsal eşitsizlik tasavvurlarına önemli eleştiriler getiriyor. "Özgürleştirmeksizin eğiten aptallaştırır," diyen Cahil Hoca, eğitimciler ve eğitim sistemi üzerine kafa yoranlar için olduğu kadar siyaset felsefesiyle ilgilenenler için de ufuk açıcı bir kitap.

İçindekiler

I. Zihinsel Bir Serüven  
Açıklayanın Düzeni  
Rastlantı ve İrade  
Özgürleştiren Hoca  
Kudret Döngüsü

II. Cahilin Dersi  
Kitabın Adası  
Kalipso ve Çilingir  
Hoca ve Sokrates  
Cahilin Gücü  
Herkesin İşi Ayrı  
Kör ve Köpeği  
Her şey her şeydedir

III. Eşitlerin Aklı  
Beyinler ve Yapraklar  
Dikkatli Bir Hayvan  
Bir Zekânın Hizmet Ettiği İrade  
Doğru Sözlülük İlkesi  
Akıl ve Dil  
Ben de Ressamım!  
Şairlerin Dersi  
Eşitlerin Cemaati 

IV. Küçümseme Toplumu  
Yerçekimi Yasaları  
Eşitsizlik Tutkusu  
Retorik Delilik  
Üstün Aşağılar  
Filozof-Kral ve Egemen Halk  
Akla Uygun Biçimde Nasıl Akıldışına Çıkılır  
Aventinus Konusunda Söz Almak
 

V. Özgürleştirici ve Maymunu  
Özgürleştirici Yöntem ve Toplumsal Yöntem  
İnsanların Özgürleşmesi ve Halkın Öğrenimi  
İlerleme İnsanları  
Koyunlar ve İnsanlar  
İlericilerin Döngüsü  
Halkın Başından Aşağı  
Eski Yöntem’in Zaferi  
Pedagojikleştirilmiş Toplum  
Panekastik Masalları  
Özgürleşmenin Mezarı

 

 

Giriş bölümünden, s. 9-11

1818 yılında, bugün Belçika sınırları içinde bulunan Leuven kentinin üniversitesinde, Fransız edebiyatı okutmanı Joseph Jacotot’nun başından bir zihinsel serüven geçer.

Uzun ve hareketli meslek hayatı sürprizlere hazırlamış olmalıydı Jacotot’yu: 19 yaşına 1789 yılında basmıştı. O sıralar Dijon’da retorik dersleri veriyor ve avukatlık mesleğine hazırlanıyordu. 1792’de Cumhuriyet ordusunda topçu olarak hizmet veriyordu. Ardından Konvansiyon döneminde Barut Bürosu’nda eğitmen, Harbiye Vekâleti’nde kâtip, Politeknik Mektebi’nde müdür vekili olmuştu. Dijon’a dönünce analiz, “ideoloji” ve kadim diller, saf ve aşkın matematik, ayrıca hukuk okutmuştu. Mart 1815’te yurttaşlarının kendisine duyduğu saygı nedeniyle istemeye istemeye milletvekili olacaktı. Ama Bourbon Hanedanı’nın dönmesiyle birlikte sürgün kaçınılmaz olmuş, Hollanda Kralı’nın cömertliği sayesinde yarım ücretli bir öğretmenlik görevi bulmuştu. Misafirperverlik adabına aşina ...